Medialuuhâmtáiđu

Arâšoddâdmist párnááh väldih vuossâmuid laavhijd medialuuhâmtááiđun media tiätuäŋgirávt oovtâst imâštâlân, sierâdâlmáin já munejurduittáá keččâlâdmáin. Párnááh uápásmuveh rävisulmuiguin jieškote-uvlágán mediaid, mediapiergâsáid já mediasiskáldâssáid aargâst. Sii mieldieelih media mainâsijguin já kieđâvušeh taid jieijâs olgospyehtim vuovijguin. Media pyevtittem lii sierâdellee já keččâleddee oovtâst porgâm, mii siämmást ruokâsmit párnáid kreativlii jiešolgospyehtimân. Media kiävttoo iššeen, ko párnááh totkeh oovtâst rävisulmuiguin pirrâs, oceh tiäđu párnáid kiäsutteijee koččâmušâin tâi viestâdeh ohtsijn aašijn. Sij hárjutteleh aargâ viestâdmist anolijd tááiđuid, vuáruvaiguttem já väldiđ nuubijd huámášumán. Keččâlem já porgâm ooleest párnááh máttáátteleh mediapiergâsij já -siskáldâsâi torvolii já ovdâsvástádâslii kevttim oovtâst rävisulmuiguin.

Ovdâmáttááttâsâst medialuuhâmtááiđu päälgis juátkoo oovtâst tutkâmáin, hoksáámáin já sierâdemhámásávt keččâlmáin. Feeriimeh mediain šaddeh maaŋgâpiälásubbon, já párnáin lii aktivlâš roolâ media kevtten já pyevtitteijen. Media peht párnááh totkeh maailm já hoksájeh aašijd. Siämmást sij máttáátteleh addiđ, et mii lii maainâs já mii lii tuotâ. Párnááh oovtâst rävisulmuiguin tárkkojeh, et magareh láá párnáid teháliih mediasiskáldâsah já totkeh media párnái aargâst. Párnááh já rävisulmuuh oovtâst kieđâvušeh torvolii media kevttim já aheraajijd. Rävisulmuuh ruokâsmitteh párnáid keččâleddee media pyevtitmân, mielâkuvviittâs riges kiävtun já kreativlii mediaolgospyehtimân oovtâst iärásijguin. Media kiävttoo oovtâst meid viestâdmân, já viestâdemtááiđui ovdedem tuárjoo hárjuttâlmáin šiev, nuubijd huámášumán väldee vuáruvaiguttem aargâst.

Iheluokain 1—2 medialuuhâmtááiđu syergist párnááh totkeh já pyevtitteh mainâsijd já máttáátteleh toimâđ torvolávt mediain. Sij uápásmuveh mediasiskáldâssáid maaŋgâpiälásávt, já feeriimeh vijđáneh tevsttáid. Sij máttáátteleh addiđ já tulkkuđ mainâsijd, kuuvijd já jienâmaailm, maid media fáálá. Sij pyevtitteh jieijâs mainâsijd mediapiergâsijguin já kevttimáin kreativlâšvuođâ já mielâkuvviittâs jiečânávt já oovtâst iärásijguin. Sij hárjutteleh kevttiđ já pyevtittiđ media ovdâsvástádâslávt já nuubijd huámášumán väldimáin: sij uáppih, et kivsedem tâi nubelágán äšittes viestâdem ij lah loválâš mediapirrâsijngin. Ton lasseen sij máttáátteleh mediapirrâsist tehálijd torvotááiđuid. Uássin jieijâs mediakoskâvuođâ ráhtášume sij suogârdeleh jieijâs mediakevttim já äddejeh, et láá maaŋgâlágán mediasmaakah já täävih kevttiđ media.

Iheluokain 3—6 párnááh kevttih já já totkeh media olgospyehtim já vaguttem uállin. Hárjánem jieškote-uvlágán mediasiskáldâsâin já toi kevttimuulmijn vijđán. Sij hárjutteleh siskáldâsâi tulkkum já pyevtittem jiečânávt já oovtâst iärásijguin. Máttáátteijee moovtijd uáppeid utkâđ jieijâs alguid, ideaid já keččâlussáid mediain. Uáppeeh hárjáneh mainâstiđ audiovisuallávt já pyevtitmân lohtâseijee teknisiih tááiđuh nanosmeh siskáldâsâid rähtidijn. Media iššijn uáppeeh máttáátteleh olgospyehtiđ jieijâs jurduid já uáivilijd já iberdeh media roolâ ohtsâškoddeest. Sij hárjutteleh media- já käldeekriitik tutkâmáin jieškote-uvlágán mediasiskáldâsâi tohálâšvuođâ tiätukälden. Media kuulâtmist já pyevtitmist sij uáppih anneeđ huolâ jieijâs já nuubij vuoigâdvuođâid já pyereestvaijeem. Ton lasseen sij uáppih mediapirrâsijn onnum torvotááiđuid.

Iheluokain 7—9 medialuuhâmtááiđu ovdâsteh kreativlâšvuotâ, tiäđulâšvuotâ já kriittisâšvuotâ. Kreativliih mediasiskáldâsah šaddeh uáppei jieijâs ideain já alguin, oovtâst keččâlâdmáin já jieijâs kievrâvuođâid kavnâmáin. Siämmást uáppeeh hárjáneh mainâstem vuovijn já teknisijn tááiđuin. Uáppeeh čiäŋudeh jieijâs máátu tagarij mediasiskáldâsâi ovdâsvástádâslii pyevtitmist, moh viggeh vaiguttiđ tâi faallâđ tiäđu. Uáppeeh oovtâst máttáátteijein suogârdeleh siskáldâsâi almostittem já kevttimmáhđulâšvuođâid. Ibárdâs mediateevstâin čieŋŋâlm, já uáppeeh árvušteleh jieškote-uvlágán, meid sosiallii media siskáldâsâi lyetittetteevuođâ. Sij tárkkojeh kriittisávt media maaŋgâlágán vaiguttâsâid ovtâskâs ulmuid, juávhoid já ohtsâškoodán. Uáppeeh kiärduh tiäđui já priivaatvuođâ suoijim sehe taarbâšlijd vuáruvaiguttem- já torvotááiđuid. Ton lasseen máttáátteijee ruokâsmit uáppeid jieijâs pyereestvaijeem tuárjoo valjiimáid mediain.