Staanvuõtt da vaʹsttâʹttemvuõtt

Väʹstteemvuõtt

Ouddpeâmm

…personkåʹdd saǥstââll peâmmjivuiʹm digitaalʼlai pirrõõzzi âânnmõõžžâst da tåimmamnaaʹlin.
…personkåʹdd maainast peâmmjid personteâđai ǩiõttʼtõõllmõõžžâst ouddpeâmmast (ml. Varda) ouddpeâmm jäʹrjsteei vuäʹppõõzzi meâldlânji.
…personkåʹdd âânn huõl teâttsueʹjest päärnai snimmõõǥǥi da puuʹttõõzzi čõõđtummšest..
…personkåʹdd suäpp peâmmjivuiʹm snimmõõǥǥi välddmõõžžâst da čõõđtummšest de päärna puuʹttõõzzi čõõđtummšest.

…pedagooglõʹžže dokumenttâsttmõʹšše kollʼjeen päärnaivuiʹm saǥstâʹlle ââʹnnmest åårrai digitaalʼlain kääzzkõõzzin.
… päärnast räuʹǩǩe lååʹv suu snimmõõǥǥ da puuʹttõõzz čõõđtummša. Päärnaivuiʹm mättʹtâʹtte, što snimmõõǥǥ välddmõʹšše da čõõđtummša âlgg leeʹd pâi lååʹpp.

…personkåʹdd raʹvvai, što puk peâmmai peäʹsse teâđ paʹldde digitaalʼlain kääzzkõõzzin. Veerǥlaž da veeʹrjteʹmes saaǥǥtummuš räʹtǩǩe kueiʹmsteez.
…tobdstäʹtte päärnai digitaalʼlõʹžže maaiʹlma da tõn ääiʹjpoddsaid eettmõõžžid.

…päärnaid taʹrjjee pâi ââʹǩǩ- da šõddâmtässa suåppi siiʹskaž.

Vuõssmättʼtõs

…personkåʹdd maainast peâmmjid personteâđai ǩiõttʼtõõllmõõžžâst vuõssmättʼtõõzzâst (ml. Koski) vuõssmättʼtõõzz jäʹrjteei vuäʹppõõzzi meâldlânji.

…saǥstâʹlle raajjivuõiggâdvuõđin da tõʹst, što järrsi puuʹtteem siiʹsǩe âânnmõʹsse âlgg leeʹd pâi lååʹpp.

…staanaid digitaalʼlaid kääzzkõõzzid âʹnne vuârrvaikktõõzz staanân..

…päärnaivuiʹm saǥstâʹlle piʹštti teknoloogg âânnmõõžžâst da tõʹst, što teknoloogg oođummuš da âânnmõš âʹnne luâttvääʹrid. .

Ââʹǩǩ-klassceâlaivuõtt 1-2

…mättʼtââtt tåimmad väʹstteemnalla da jääʹǩǩat meärrõõzzid.

…fiʹttai, što lij pueʹri vueʹjji meâldlaž kõõččâd lååʹpp sniimmʼmõõžžâst. Son fiʹttai, što snimmõõǥǥ ij vuäǯǯ õʹlmstâʹtted lååʹv-tää.
…tobdstââtt raajjivuõiggâdvuõđi vuâđđjuurdid da fiʹttai, mâiʹd tõk miârkšâʹvve.
…fiʹttai mâiʹd miârkkad raajji, tuejjõs, vuõiggâdvuõtt da raajjivuõiggâdvuõtt.
…harjjtââll ooccâd da ââʹnned aunnsid.

…harjjtââll vuârrvaikktõõzzaid digitaalʼlai kääzzkõõzzi âânnmõõžž staanjõõzzâst pirrõõzzâst.

…silttad vuäʹpsteeʹl arvvlâʹstted teâđ da teâttkääivai staanvuõđ.
…harjjtââll tobdsted kaauplaž siiʹsǩe mäŋggmediaalast pirrõõzzâst.

Mättʼtõõtti äjšmâtt järrsid väʹstteemvuõʹtte jiijjâs ouddmiârkain.

Ââʹǩǩ-klassceälaivuõtt 3-6

…teâtt, mâiʹd väʹstteemvuõttlaž tåimmʼmõš miârkkšââvv. Son tåimmai väʹstteemvuõttlânji da meärrõõzzid jääʹǩǩteen digitaalʼlain kääzzkõõzzin .

…tåbdd raajjivuõiggâdvuõđi vuâđđjuurdid da fiʹttai tõid ärvvstem tääʹrǩesvuõđ..
…vaaldaš CC (Creative Commons) -lisenss-riâžldõõǥǥ leʹbe vaʹstteei vuâđđjuurdid da jääʹǩǩat tõid.

…tobdstââtt da âânn vuârrvaikkteeʹjaid digitaalʼlaid kääzzkõõzzid staanjõõzzâst pirrõõzzâst ââʹǩǩraajj vuâmmšeen.

…fiʹttai teknologia õnnu kollʼjeeʹji vaʹlljõõzzi vaikktõõzz piʹštti puõʹttiaigga.

…harjjtââll käivvkritiikk. Son mättʼtââtt arvvlâʹstted teâđ da teâttkääivai snäätnaivuõđ.
…harjjtââll teâttkääivai âânnmõõžž da tõi meärkkõõzz.
…toobdast jeeʹresnallšem teʹksttšlaajid mäŋggmediaaʹjest pirrõõzzâst.

…toobdast teknologiaaʹje kollʼjeeʹjid eettlaid da moraalaid kõõččmõõžžid.

Mättʼtõõtti lij perstõõvvâm teâttneävvai ââʹnnemäigga da teknologiaaʹje kollʼjeeʹjest ǩiârdtäälast.
Mättʼtõõtti čuäʹjat perstummuš väʹstteemvuõʹtte digitaalʼlain pirrõõzzin.

Ââʹǩǩ-klassceälaivuõtt

…tåbdd raajjivuõiggâdvuõđid. Son jääʹǩǩat raajjivuõiggâdvuõtt-lääʹjj da tåbdd lääʹjj reäkktõõzz seuʹrrjõõzzid.
…fiʹttai raajjivuõiggâdvuõđid kollʼjeei jäärnaǩtåimmʼmõõžž .
…suåvtââll CC (Creative Commons) -lisenssriâžldõõǥǥ leʹbe vaaʹstteei. Son teâđast, što liâ še jeeʹres lååʹppriâžldõõǥǥ.
…tåbdd ooccâmkaauʹni da teâttnorldõõǥǥi nääʹl tåimmad da puuʹtted teâđ.
…fiʹttai teknologiaaʹje kollʼjeeʹjid vueiʹtlvažvuõđid da riiskid globaalâst maaiʹlmest.

…âânn sosiaalʼla media suåvldõõzzid ââʹǩǩraaji meâldlânji da fiʹttai vasttâʹttemvuõđâs tõin tuåimmʼmõõžžâst.
…fiʹttai sosiaalʼla media miârkktõõzz ooumže da õhttsažkåådlânji.

…teâđast teknologia âânnmõõžž da jiijjâs vaʹlljõõzzi vaikktõõzzid pirrõʹsse. Son põrgg jiijjâs tuåimmʼmõõžžin oouʹdeed piʹštti puõʹttiääiʹj.

…smeâtt da saǥstââll teknologiaaʹje kollʼjeeʹjin eettlain da moraalain kõõččmõõžžin..

…silttad mieʹrǩǩeed teâttkääivaid äʹššmeâldlânji.

Mättʼtõõtti toobdast raajjivuõiggâdvuõđi lââʹssen še pateeʹnt, täʹvvermiârk da mallsueʹj da fiʹttai tõid kollʼjeeʹjid vuõiggâdvuõđid.
Mättʼtõõtti silttad raportâʹstted neeʹttest vueiʹnnmes häittla leʹbe vaarla siiʹsǩe kääzzkõõzz âʹlnnõõʹnnja.
Mättʼtõõtti silttad ââʹǩǩraaji määiʹnest ââʹnned sosiaalʼla media vueiʹtlvažvuõđid ââʹnned äuʹǩǩen mättʼtõõttmen..

Staanvuõtt

Ouddpeâmm

…personkåʹdd tåbdd teâttsuejj- da teâttstaanvuäʹppõõzzid da jääʹǩǩat tõid.
…personkåʹdd äärvast päärna jiõččvuõttlažsuejj digitaalʼlain pirrõõzzin.
…personkåʹdd teâtt, mâiʹd staanǩiõld miârkkšââvv, da silttad mainsted staanǩiõlddi vuâllsai teâđai ǩiõttʼtõõllmõõžžâst piârrjid ouddpeâmm jäʹrjsteei vuäʹppõõzzi meâldlânji.
…digitaalʼlaid kääzzkõõzzid tobdstõõttmõõžžâst ǩiddee jeärbuž vuâmmšõõzz staanvuõʹtte..

…päärna äjšmâʹtte mainsted ǩiččlâsttmõõžžin digitaalʼlain kääzzkõõzzin .
…päärnai digitaalʼlaž maaiʹlm kuõskki alttõõzzid kässjâʹtte da tõin saǥstâʹlle.

…harjjtâʹlle ooudâsviikki kriittlaž lookkâmtääid.

…saǥstâʹlle ââʹǩǩraajin da tõi miârkktõõzzâst da tobdstäʹtte tõid ohjjeei symbolid.

Vuõssmättʼtõs

…tobdstäʹtte staanjõʹšše tåimmʼmõʹšše digitaalʼlain kääzzkõõzzin. Päärnaivuiʹm mättʹtätte staanjõs tåimmʼmõõžž vuâđđjuurdid.

…mättʹtätte, mäʹhtt tåimmad, jõs digitaalʼlast kääzzkõõzzâst teivv väʹǯǯlõõzz.

…päärnaivuiʹm saǥstâʹlle peittsaaʹnin da õõʹnnitobldõõǥǥin da tõʹst, mõõzz tõid jiâ jueʹjj…

…päärnaivuiʹm smeâʹtte da arvvtâʹlle neeʹttest åårrai teâđ luând da snäätnaivuõđ.

Ââʹǩǩ-klassceâlaivuõtt 1-2

…mättʼtââtt staanjõõzz tåimmʼmõõžž digitaalʼlain kääzzkõõzzin. Mättʼtõõtti silttad tåimmad ǥu taarbaš vieʹǩǩ.
…âânn škooul taʹrjjeem digitaalʼlaid pirrõõzzid vuäʹppõõzzi meâldlânji.

…tobdstââtt suåvldõõzzi jiõččlažvuõtt-šiõttõõzzid da fiʹttai tõi miârkktõõzz.

…silttad mainsted digitaalʼlain kääzzkõõzzin teivvam staanvuõʹtte kollʼjeeʼjin ǩiččlâsttmõõžžin.

…fiʹttai õõʹnnitiill fiʹttõõzz. Son fiʹttai õõʹnnitobldõõǥǥ da peittsääʹnn miârkktõõzz aarǥâst.
…fiʹttai, što peittsääʹnn vuämman da tõt âlgg vaajted. Son tåbdd raʹvves peittsääʹnn tåbddmiârkaid.
…silttad vueiʹtlvaid õhttsažâânnem teâttneävvai õnnu kollʼjeei tåimmamnaaʹlid.

…fiʹttai neeʹttest åårrai teâđ luând. Son fiʹttai, što ǩii täättas vuäitt puuʹtʼted siiʹsǩe netta.

…tåbdd ââʹǩǩraajid. Son fiʹttai ââʹǩǩraaji miârkktõõzz da jääʹǩǩat tõid.

Mättʼtõõtti teâtt da âânn jeeʹres tobdstemnaaʹlid.

Ââʹǩǩ-klassceälaivuõtt 3-6

…silttad tåimmad staanjõʹžžen jeeʹresnallšem digitaalʼlain kääzzkõõzzin .
…harjjtââll personteâđai staanjõõzz âânnmõõžž neeʹttest.
…silttad miâllâd jiõččlažvuõtt- šiõttõõzzid juõʹǩǩ peeiʹv âânnmõõžžâst åårrai digitaalʼlain kääzzkõõzzin.
…teâđast vueʹjjid, koin digitaalʼla kääzzkõõzz nåʹrre teâđ. Son fiʹttai, što vuäitt jiõčč vaikkted suʹst noorrâm tiõttu.

…toobdast vueiʹtlvaid riskkvueʹjjid digitaalʼlain kääzzkõõzzin da maainast tõin.

…tuejjeed jiõččines raʹvves peittsääʹn. Son fiʹttai, što seämma peittsääʹn ij vueiʹt ââʹnned määŋgain jeeʹres kääzzkõõzzin .
…harjjtââll peittsaaʹni da jeeʹres tobdstemvueʹjji vaaldšummuž.
…fiʹttai teâttneävv âlnnââʹnnem da peivvtõõzzi miârkktõõzz.

… teâtt, mäʹhtt tåimmad, jõs teivv neʹttmaantem-põrggmõõžž.

…silttad täʹrǩsted âânnmes kääzzkõõzzi ââʹǩǩraajid.
…fiʹttai jeeʹresnallšem digitaalʼla siiʹsǩi vaikktõõzz jiõcces. Son mättʼtââtt vaʹlljeed siiʹsǩid, kook oouʹdee pueʹrrvueiʹttemvuõđ.

Mättʼtõõtti lij perstõõvvâm digitaalʼla kääzzkõõzzi staanvuõđâst da jiõččaltteejânji ǩiddad vuâmmšõõzz staanvuõʹtte. Son fiʹttai digitaalʼlai kääzzkõõzzi staanvuõʹtte kollʼjeeʹjid jeärbužvuõđid.

Ââʹǩǩ-klassceälaivuõtt

…silttad suejjeed jiijjâs da järrsi jiõččlažvuõđid. Son silttad rääʹjted personteâđeez ǩiõttʼtõõllmõõžž digitaalʼlain kääzzkõõzzin .
…teâđast teâttstaanriiskid da teâtt, mäʹhtt tåimmad, jõs teâttstaan lij vaarâst.
…fiʹttai personteâđai ââʹnnem vuâđđjuurd da jääʹǩǩat teâttsuejj da -staan kuõskki vuäʹppõõzzid tuâjstõõllmõšstes.
…fiʹttai EU:n teâttsuejj-šiõttõõzz da teâttsuejjlääʹjj miârkktõõzz da kõskksaid vuâđđjuurd.
…tåbdd teeknla teâttstaanvuõđ vuâđđjuurdid da fiʹttai häittohjjmin suejjummuz vuâđđjuurdid.
…silttad suejjeed teâđeez da teâttõõzzeez läppem leʹbe hiâvtummšest de silttad ainsmâʹtted tõid.
…teâtt, mâiʹd miârkkšâʹvve neʹttlookki kõskkmoštt, jeävstõõzz, jiõččvuõttlaž ǩiiččummuž vueʹǩǩ da seiddhistoor, da silttad ââʹnned tõid.
…fiʹttai digitaalʼlain kääzzkõõzzin ǩiâvvâm vaikktõõzz oummu jälstõõttmõʹšše.
…teâđast, što oummid profilâʹstte digitaalʼlai kääzzkõõzzi noorrâm data määiʹnest. Son teâđast, što tän data vueiʹtte ââʹnned jeeʹres õõlǥtõõzzid.
…fiʹttai vuõiggâdvuõđâs vaaldšed, äuʹǩǩeed da uʹvdded ooudâs suʹst norrum data. Son teâtt, mii miârkktõs lij jiijjâs aktiivlast tuåimmʼmõõžžâst datavaaldšummšest.

…teâtt, mäʹhtt tåimmad digitaalʼlain pirrõõzzin ǩiâvvi riskk- da väʹǯǯlõsvueʹjjin.
…silttad ǩiõttʼtõõllâd ääiʹjpoddsaid teknologia staanjõʹšše õnnu kollʼjeeʹjid eettmõõžžid.

…silttad ââʹnned vueiʹtlvânji âânnmõõžžâst åårrai peittsääʹnnohjjlmid.
…silttad vaaldâʹštted teâttõõzzi ââʹnnemvuõiggâd-vuõđid.

…fiʹttai digitaalʼla siisʹǩi vaikktõõzz oddlõsvuõʹtte, nâkkra da vuõivâšntåimmʼmõʹšše. Son vaʹlljad pueʹrrvueiʹttemvuõđid oouʹdeei siiʹsǩid.

…fiʹttai digitaalʼlain kääzzkõõzzin šõddi vaikktõõzz kaaupplaid da poliittlaid motiivaid.
…fiʹttai, što lâssneei data õõutsââʹjest ooudâsviikkum teknologiain vueiʹtlvâst ođđ innovaatiaid da jäärnaǩtåimmʼmõõzz vueiʹtlvažvuõđid.

Mättʼtõõtti silttad šiõtteed da piijjâd meädda mieʹrräiggsânji âânnmõõžžâst virusttuâsttmõõžž leʹbe čõggâmuur.
Mättʼtõõtti vaaldaš jeävstõõzzi âânnmõõžž.
Mättʼtõõtti fiʹttai ââʹnnemriâžldõõǥǥi rääʹtkaid teâttstaan määiʹnest.
Mättʼtõõtti silttad teevvad teâttstaanvuõđ väʹǯǯlõsvueʹjjest.
Mättʼtõõtti teâtt jeeʹres tobdstemnaaʹli rääʹtkaid da tõi teâttstaantaaʹzzid.

Ergonomia

Ouddpeâmm

… päärnaid taʹrjjee vueʹǩǩes siiʹsǩe nuʹtt õõʹnnivueʹlǧǧemvuõđi ǥu še pedagogiikk vueiʹnnemkuuʹlmest.
…seäʹsse liikkummša äjšmõõʹtti digitaalʼlaid pirrõõzzid.

…päärnaivuiʹm âʹnne päärnaid õnnu suåppi digitaalʼlaid pirrõõzzid.
…raʹvvje, što teâttneävv da teâttkääuʹn liâ päärnaid vuäǯǯamnalla nuʹtt, što tõk äjšmâʹtte päärna äuʹǩǩeed tõid siõrrmen da mättjeʹmmen.
…ǩiddee päärna vuâmmšõõzz tuâj kõhttpâjja da vuâkksaid tuâjjvueʹjjid.
…võõntâʹlle, juʹmppje da liikkee jiânnai da mieʹrrkõõski.

…mättʹtätte ǩiddeed vuâmmšõõzz jiõnnšlaaʹje da -čuõjjlažvuõtte.
…mättʹtätte ǩiddeed vuâmmšõõzz čuõvid da teâttikkân čuõvvâdvuõʹtte de šiõtteed tõid.

…päärna vuäǯǯa ǩiččlästtmõõžž kuʹǩesäiggsaž tåimmʼmõõžžâst digitaalʼlain pirrõõzzin.

Vuõssmättʼtõs

harjjtâʹlle pueʹr ergonomia da kõhttummuž.

Ââʹǩǩ-klassceâlaivuõtt 1-2

…harjjtââll liikkeem lââʹzzteei digitaalʼla pirrõõzzi âânnmõõžž.

…harjjtââll tuâjj kõhttummuž da kõhttjuump.
…harjjtââll tiõrvvsallaid tuâjjvueʹjjid.
…silttad šiõtteed tuâjjsââʹjes puârast vueitʹlvažvuõđi mieʹldd.
…harjjtââll tuejstõõllâd mieʹrrteâđlânji digitaalʼlain pirrõõzzin.

…silttad šiõtteed teâttikkân čuõvvâdvuõđ, resoluutiaid da eeuʹn de jiõnnčuõjjlažvuõđ.
…tobdstââtt suåppi čuõvvesvuõʹtte.

Mättʼtõõtti silttad vaʹlljeed ergonomia määiʹnest puermõõzz tuâjstõõllâmneävv da -pääiʹǩ.
Mättʼtõõtti lij älšmõõvvâm teknologiast, kååʹtt äjšmââtt liikkeed.

Ââʹǩǩ-klassceälaivuõtt 3-6

…âânn liikkeem lââʹzzteei digitaalʼlaid pirrõõzzid

…fiʹttai ergonomia miârkktõõzz pueʹrrvueiʹttemvuõʹtte juõʹǩǩ peivvsast tuâjstõõllmõõžžâst.
…silttad vaʹlljeed pueʹr tuâjjvueʹjj da vaajtââll tõn taarb mieʹldd
…silttad vaʹlljeed suåppi kookka poodd tuâjstõõllmõʹšše.

Mättʼtõõtti silttad ooccâd tuâjstõõllâmergonomia pueʹreei veäʹǩǩneävvaid da fiʹttai tõi miârkktõõzzid.

Ââʹǩǩ-klassceälaivuõtt

…silttad väʹldded lokku ergonomia vueʹss-paaiʹǩid jiijjâs tuâjstõõllmõšstes.
…toobdast levvjummuž da silttad ââʹnned kõõhtid tuâjstõõllmõõžžâs.
…silttad puõttlâʹstted tuâjstõõllmõõžžâs mieʹrrteâđlain da piʹštti naaʹlin digitaalʼlain pirrõõzzin.

…silttad äuʹǩǩeed jeeʹresnallšem aʹlǩǩes- da õsttâmnallšem tuâjjneävvaid digitaalʼlain pirrõõzzin.

Mättʼtõõtti silttad ââʹnned teâttneävvai jeeʹresnallšem lââʹsskääuʹnid da ohjjeemnaaʹlid. Mättʼtõõtti silttad vaʹlljeed vuâkka suåppi lââʹsskaauʹnid- da ohjjeemnaaʹlid.
Mättʼtõõtti silttad aktivâʹstted da jaaukkted âânnmõõžžâst aʹlǩǩes- da ââʹnemveäʹǩǩtååimaid.
Mättʼtõõtti silttad muʹtted kursoor seuʹrrjemǩiõʹrǧǧesvuõđ teâttikkân kuõskktemǩeäʹppsõsvuõđ da jeeʹres ohjjeem šiõttõõzzid.