Media puuʹttummuš
Čieʹppes õlmmõs
Ouddpeâmm
- stääʹne päärnai sääʹnnla, kaartla da väärdla õlmmõõzz media puuʹtʼtem paarâst määŋgpeällsain kuånstin.
- ideâʹstte da puuʹtʼtee ǩiččlõddeen jeeʹresnallšem mediasiiʹsǩid, mâʹt-a digimainnsid, jiõnnruõkkmõõžžid leʹbe pirstõõzzid.
- seäʹrre õõutsââʹjest media puuʹttummša kollʼjeeʹjid siõrid. Tuejjee ouddmiârkkân reportaas aarǥ ǩiâvvmõõžžin.
- tobdstâʹtte jeeʹresnallšem medianeävvaid de digitaalʼlaid suåvldõõzzid da ohjjlmid, õõmše õõutsââʹjest da âʹnne tõid siõrreen da ǩiččlõddeen siiʹsǩi puuʹttummšest.
- vuässâʹtte media puuʹtʼtem jeeʹres määʹttid: õhttsõʹžže ideâʹsttmõʹšše, čieʹppes čõõđtummša da puuʹttõõzz ärvvsteeja täʹrǩstõõllmõʹšše.
Vuõssmättʼtõs
- stääʹne päärnaid čieʹppes sääʹnnlöʹžže da karttlõʹžže õlmmummša media puuʹttummšest.
- tuejjee päärnaivuiʹm õõutsââʹjest ǩiččlõddeen mediasiiʹsǩid, mâʹt-a karttanimaatiaid, videoid, digitaalʼlaid ǩiiʹrjid leʹbe jiõčč tuejjuum musiikk.
- âʹnne õõutsââʹjest jeeʹresnallšem medianeävvaid, suåvldõõzzid da ohjjlmid mediasiiʹsǩi puuʹttummšest.
- vuässâʹtte õõutsââʹjest puuʹtʼtem jeeʹres määʹttid: plaaneem, ǩiččlõddâm da siõrlõʹžže čõõđtummša da puuʹttõõzz ärvvsteeʹjes täʹrǩstõõllmõʹšše. Sääʹnte määʹttid pärnaivuiʹm.
Ââʹǩǩ-klassceâlaivuõtt 1-2
- rääjj vuäʹpsteeʹl mõõn-ne õõutǩeärddsa čieʹppes mediasiiʹsǩe, mâʹt-a digimainnâz leʹbe videon.
- silttad vuäʹpsteeʹl ââʹnned taarbšeei medianeävvaid, suåvldõõzzid da ohjjlmid mediasiiʹsǩi puuʹttummšest.
- ââʹnned vuäʹpsteeʹl teeʹkst, kaart, liikkeei kaart leʹbe jiõn jiijjâs puuʹttummšest da äuʹǩǩad tõid õlmmeem da mainstem kuånstan.
- silttad ââʹnned taarblaid medianeävvaid, suåvldõõzzid da ohjjlmid mediasiiʹsǩi puuʹttummšest.
- plaanad da čõõđât vuäʹpsteeʹl mediasiiʹsǩe õõutsââʹjest järrsivuiʹm. Mättʼtõõtti arvvlâstt puuʹttummuž saǥstõõleeʹl järrsivuiʹm tõn miõllšain da väʹǯǯlõõžžin määʹttin de mättjum aaʹššin.
- harjjtââll uʹvdded vuâkksa maacctõõzz järrsi tuâjain da vuâsttaväʹldded maacctõõzz.
Ââʹǩǩ-klassceälaivuõtt 3-6
- puuʹtʼtad vuäʹpsteeʹl mõõn-ne čieʹppes mediasiiʹsǩe, mâʹt-a animaatio leʹbe vuäʹnkõsjieʹllikaart.
- äuʹǩǩad mediasiiʹsǩi raajjmõõžžâst sääʹnnla, visuaalʼla da auditiivla õlmmeem da mainstem kuånstid, mâʹt-a juõnnraajoozz, karttkuuʹlmid da jiõnnmaaiʹlm.
- silttad ââʹnned jeeʹresnallšem medianeävvaid da taarblaid suåvldõõzzid da ohjjlmid, mâʹt-a tuäjjam- da editâʹsttemohjjelm , mediasiiʹsǩi raajjmõõžžâst da miõllmõõžžâst.
- õhttad teeʹkst, kaart, liikkeei kaart da jiõn jiijjâs media puuʹttummšest.
- silttad mainsted måttmid vuâđđaaʹššid tõõzz, mõõzz vaʹlljad tiõttum mediačuäjtõõzz ååʹbleǩ jiijjâs õlmmummša.
- ǩiččlâdd vuäʹpsteeʹl lââʹzztum tuõdâšvuõđ jiijjâs media puuʹttummšest.
- ǩiččlâdd ohjjelmʼmâsttmõõžž mediasiiʹsǩe puuʹttummšest. Mättʼtõõtti rääjj vuäʹpsteeʹl ouddmiârkkân ohjjelmʼmõsttum mainnâz leʹbe plaanad da čõõđât õõutǩeärddsa digitaalʼla siõr.
- fiʹttai mediasiiʹsǩi puuʹtʼtem jeeʹres määʹttid da silttad säʹnneed tõid. Mättʼtõõtti rääjj mediasiiʹsǩe õõutsââʹjest järrsivuiʹm da arvvlâstt vuâkksânji puuʹtʼtem määʹttid da lopp-puäđõõzz.
- väʹldd lokku mediasiiʹsǩe raajjmen ääʹššlažäʹrttel da vueiʹtlva čõõđtemõhttvuõđ.
Ââʹǩǩ-klassceälaivuõtt
- veeidad silttõõzzâs jeeʹresnallšem mediasiiʹsǩi raajjmõõžžâst. Mättʼtõõtti tuejjad vuäʹpsteeʹl mõõn-ne jiõccses ođđ siiʹsǩe, mâʹt-a jieʹllikartt-trailler, podkastt leʹbe mediačeäppõõzz, leʹbe miâll digitaalʼla siõr.
- ââʹnned määŋgpeällsânji kaart, ǩeeʹrjtum teeʹkst, liikkeei kaart, jiõn da täi õhtteeʹlmid mediasiiʹsǩi puuʹttummšest õlmmeem da mainstem kuånstan. Mättʼtõõtti oouʹdad personnallaš õlmmõõzzâs.
- veeidad silttõõzzâs jeeʹresnallšem mediasiiʹsǩi puuʹttummšest jiijjâs perstem pääiʹǩ.
- čiŋlmâtt silttõõzzâs mediasiiʹsǩi, suåvldõõzzi da ohjjlmi âânnmõõžžâst visuaalʼlaid, audiovisuaalʼlaid da auditiivlaid mediasiiʹsǩid tuejjemʹmen.
- äuʹǩǩad vuäʹpsteeʹl ohjjelmʼmâsttmõõžž leʹbe lââʹzztum tuõdâšvuõđ mediasiiʹsǩi puuʹttummšest.
- tobdstââtt jiõccses ođđ medianeävvaid, suåvldõõzzid da ohjjlmid da väʹldd tõid õnnu mediasiiʹsǩid puuʹtteʹmmen.
- ââʹnn ohjjelmʼmâsttmõõžž leʹbe lââʹzztum tuõdâšvuõđ mediasiiʹsǩe puuʹttummšest.
- tuejjad mediasiiʹsǩid čieʹppeld, ǩiččlõddeen da miõlljuurdid ââʹneen õõutsââʹjest järrsivuiʹm. Mättʼtõõtti arvvlâstt puuʹtʼtem proseʹss, toobdâst raʹvvesvuõđid da oouʹdeem paaiʹǩid.
- väʹldd lokku mediasiiʹsǩe plaanummšest da čõõđtõõzzâst tõn miârkktõõzz, ääʹššlažäʹrttel da vueiʹtlva čõõđtemõhttvuõđ.
Vaikktummuš
Ouddpeâmm
- saǥstâʹlle päärnai vuõiggâdvuõđin da vueiʹtlvažvuõđin vaikkted õhttsaid aaʹššid. Smeʹllkâʹstte päärnaid mainsted juurdeez õhttsast ideâsttmõõžžâst da tuʹmmjemtuâjast. Âʹnne media veäʹǩǩen.
- vuâssee päärnaid pedagooglast dokumentâsttmõõžžâst nuʹtt siiʹsǩe ǥu čuäʹjtemnääʹl vaʹlljõõzzâst da õhttsast puuʹttumšest.
Vuõssmättʼtõs
- mättʼtâʹtte, što päärnain lij vuõiggâdvuõtt da vueiʹtlvažvuõtt vaikkted õhttsaid aaʹššid. Âʹnne medianeävvaid määŋgpeällsânji päärnai juurdi da miõlljuurdi õlmmeem neävvan.
- räʹjje õõutsââʹjest mediasiiʹske, koin õlmmee päärnai vueiʹnelm, tuäivv leʹbe vaikkte miõđlânji koon-ne õhttsõʹžže äšša.
Ââʹǩǩ-klassceâlaivuõtt 1-2
- õlmmad jiijjâs juurdeez da miõlljuurdid media vieʹǩǩin.
- õlmmad miõlljuurd raajjmes mediasiiʹsǩe pääiʹǩ da eʹtǩǩad mõõn-ne vuâđđääʹšš.
- puuʹtʼted vuäʹpsteeʹl mõõn-ne õõutǩeärddsa vaikktem mediasiiʹsǩe, mâʹt-a ǩeeitas.
- ââʹnned vuäʹpsteeʹl mõõn-ne vaikktem kuånst, mâʹt-a nuʹbbâstmõõžž leʹbe huumor.
Ââʹǩǩ-klassceälaivuõtt 3-6
- silttad puʹhtted mediačuäjtõõzz pääiʹǩ ouʹdde jiijjâs miõlljuurdid da vuâđđeed miõlljuurdeez.
- silttad vuâđđeed vueiʹnlmeezz da väʹldd vuâkksânji peäʹlest järrsi čuäʹjtem vueiʹnnemkuuʹlmid.
- puuʹtʼted vuäʹpsteeʹl mõõn-ne peäʹlest vaʹlddi leʹbe vaikkteei mediasiiʹsǩe, mâʹt-a arvvstõõllmõõžž, videoviŋǩǩõs, vuäinâlmǩeeʹrjtõs, vlogi leʹbe plakaatt.
- silttad ââʹnned måttmid ǩiõlʼlaid da visuaalʼlaid vaikktem kuånstid.
- silttad kovveed mättmid naaʹlid, koin media pääiʹǩ vuätt vaikkted, mâʹt-a vueiʹnelm čõõđtõs leʹbe sosiaalʼla media kamppanj.
- rääjj õõutsââʹjest järrsivuiʹm mõõn-ne aʹrǧǧe kuulli vaikkteei mediasiiʹsǩe.
Ââʹǩǩ-klassceälaivuõtt
- vuâđđad vueiʹnlmeezz da čuäʹjat tõn vuâkksânji. Mättʼtõõtti silttad väʹldded vuâkksânji peäʹlest järrsi čuäʹjtem, še räʹtǩǩjeeʹjid vueiʹnlmid. Mättʼtõõtti harjjtââll argumentâsttmõõžž.
- silttad arvvlâʹstted jiijjâs da järrsi argumentâsttmõõžž.
- harjjan tuejjeed juurdid õlmmeei, peäʹlest vaʹlddi leʹbe vaikkteei mediasiiʹsǩe, mâʹt-a blogiteeʹkst, leʹbe plaanad vueʹsttǩeittaz leʹbe sosiaalʼla media kamppanj.
- silttad vaʹlljeed vaikktummša jeeʹresnallšem õlmmeem kuånstid da mediačuäjtõõzz ååʹblǩid ääʹššlažäʹrttel da čõõđtemvuâla lokku vääʹldeen.
- ââʹnned vaikktem kuånstid teâđlânji da vuâđđeen.
- äuʹǩǩeed vuäʹpsteeʹl vaikkted põrǧǧi siiʹsǩi puuʹttummšest jeeʹres teʹksttšlaaji tobdmõõžžâs raajõõzz da õlmmeemnääʹl vaʹlljõõzzâst.
- reagâstt vueiʹlma raajeeʹl vasttõõzz leʹbe saǥsteeʹl peäʹlest vaʹlddi siiʹsǩe leʹbe neʹttođđâz
- suåvtââll saaǥǥeem da vaikktem tääideez aarǥâst ouddmiârkkân škooul tåimmʼmõõžžâst.
Teâđ vääʹltummuš
Ouddpeâmm
- tuʹtǩǩee da õõmše õõutsââʹjest miõlljuurlai da tuõđmeâldlai mediasiiʹsǩi puuʹttummuš oudd -miârkkân snimmõõǥǥid vääʹldeeʹl da miâlleeʹl.
- vuâssee päärnaid teâđ mainstummšest da vääʹltummšest, mâʹt-a ǩiâvvmõõžžin teâđtummšest aarǥâst.
Vuõssmättʼtõs
- tuʹtǩǩee, mäʹhtt miõlljuurdla da tuõđmeâldla mediasiiʹsǩe šâʹdde da mii tõi rätkk lij. Tuejjee ouddmiârkkân mainnsid leʹbe reportaas aarǥâst.
- čuäʹjted teâđ media vieʹǩǩin, ouddmiârkkân ruõkkum jiõn, digitaalʼla karttčuäjtõõzz leʹbe video ååʹblǩest.
Ââʹǩǩ-klassceâlaivuõtt 1-2
- rääjj vuäʹpsteeʹl õõutǩeärddsa teâđ vääʹlteei mediasiiʹsǩe, mâʹt-a ođđâskaart leʹbe kartt-teeʹkst.
- hääʹmmeed tuõttvuâđđlai da miõlljuurlai mediasiiʹsǩi jeeʹresnallšem puuʹtʼtem nääʹl jiijjâs tuejjeem pääiʹǩ ouddmiârkkân ǩiččlõddeeʹl ruõnâs aunnâz tekniikk.
- rääjj vuäʹpsteeʹl õõutǩeärddsa teâđ vääʹlteei teʹksttååʹblǩa mediasiiʹsǩe, koʹst liâ ǩeeʹrjtum teeʹkst, mâʹt-a vuäʹnkõs neʹttođđâz.
- čuäʹjted da vääʹlted vuäʹpsteeʹl kaunnmes teâđ mediačuäjtõõzz pääiʹǩ ouddmiârkkân klaass ââʹnnem digitaalʼlain vuâlain.
- čõõđted norrum teâđ mõõn-ne õõutǩeärddsa mediasiiʹsǩe pääiʹǩ.
Ââʹǩǩ-klassceälaivuõtt 3-6
- tuʹtǩǩad jiijjâs tuejjeem pääiʹǩ, mäʹhtt journalisttla siiʹsǩe puuʹtʼte. Mättʼtõõtti tuejjad vuäʹpsteeʹl mõõn-ne teâđ vääʹlteei journalisttla mediasiiʹsǩe, mâʹt-a ođđâz leʹbe sporttčiõʹlǧǧõõzz.
- tuʹtǩǩad teâđ puuʹtʼtem, čuäʹjtem da vääʹldem määʹttid jiijjâs tuâjstõõllmõõžž pääiʹǩ.
- čuäʹjted da vääʹlted norrum teâđ media vieʹǩǩin. Mättʼtõõtti vaʹlljad vuäʹpsteeʹl suåvla mediačuäjtõõzz ååʹbleǩ.
- arvvlâstt vuâkksânji da kriittlânji jiijjâs da järrsi puuʹtʼtem teâttsiiʹsklaž media.
Ââʹǩǩ-klassceälaivuõtt
- silttad tuejjeed mõõn-ne teâđ vääʹlteei mediasiiʹsǩe, mâʹt-a reportaas, teâđtõs, dokumeʹntt, artikkel leʹbe sosiaalʼla media čõõđtõs. Mättʼtõõtti âânn mieʹrrmeâldla raajõõzz, tyylšlaaj da õlmmeemnääʹl.
- vaaldaš jeeʹres mediai tyylšlaaj nuʹtt, što silttad vääʹlted seämma eettmõõzzâst kõskksa teâđ määŋgain jeeʹres naaʹlin.
- silttad hääʹmmeed teâđ media kuånstin ouddmiârkkân graaflânji leʹbe animaatio vieʹǩǩin
- arvvlâstt kriittlânji jiijjâs teâđ puuʹttummšes da čuäjtummuž da fiʹttai vaʹstteemvuõđâs teâđ vääʹltummšest ouddmiârkkân sosiaalʼlast mediast.
- fiʹttai algoriitmi vaikktõõzz teâđ vääʹltummšest mediast da silttad uʹvdded tõõzz kollʼjeeʹjid ouddmiârkid.
Mon media puuʹtteeʹjen
Ouddpeâmm
- stääʹne päärnai miõđla fiʹttõõzz jiijjsteezz media puuʹtʼteeʹjen. Smeʹllkâʹstte päärnaid tuejjeed mediasiiʹsǩid siõrlânji da ǩiččlõddeen. Äärvste puuʹttõõzzid.
- smeʹllkâʹstte päärnaid jiijâz alttõõzzid media puuʹttummšest. Šeäʹrre õõutsââʹjest rääidai, siõri, videoi da jieʹllikaarti ǩiâvvmõõžžid. Väʹldde lokku päärnai jeeʹresnallšem perstem- paaiʹǩid.
Vuõssmättʼtõs
- smeʹllkâʹstte päärnaid siõrrâm da ǩiččlõddi mediasiiʹsǩi puuʹttummša. Käʹunne õõutsââʹjest naaʹlid, koin puk vueiʹtte vuässõõttâd da vuäǯǯad miõđlaid ǩiččlâsttmõõžžid media puuʹttummšest.
- ââʹnned čieʹppes õlmmeem virkstõssân päärnaid toobdâs mediasiiʹsǩi, mâʹt-a rääidai hääʹmid, jieʹllikaarti ǩiâvvmõõžžid leʹbe siõri jååttmõõžž.
Ââʹǩǩ-klassceâlaivuõtt 1-2
- kaunnâd miõllšaid naaʹlid puuʹtʼted mediasiiʹsǩid da smeʹllkââvv mediasiiʹsǩi tuâjjummša jiõččines da õõutsââʹjest järrsivuiʹm
- smeʹllkâʹstted verddsaid jiõccses miõllšõʹžžen ǩiččlâddem puuʹtʼtem naaʹli kõʹsǩǩe da silttad seämma ääiʹj äärvsted vaʹlljeemvääʹld da juõʹǩǩka perstempaaiʹǩid siiʹsǩi puuʹttummšest.
- fiʹttai, što mediatuejjõõzz vueiʹtlvõʹžže čõõđtummša kollʼjeeʹjin aaʹššin âlgg saǥstõõllâd še puärrsaboummivuiʹm, jeärbõʹžžen peâmmjivuiʹm jiijjâz da järrsi vuõiggâdvuõđi suejjeem diõtt.
- arvvlâstt puuʹtʼtem mediasiiʹsǩe vueiʹtlva čõõđtem seuʹrrjõõzzid jiõccses da järrsid.
Ââʹǩǩ-klassceälaivuõtt 3-6
- silttad kovveed jiõccses miõllšaid mediasiiʹsǩi puuʹtʼtem naaʹlid, määʹttid da siiʹsǩi puuʹtʼtem miârkktõõzz. Mättʼtõõtti silttad kovveed jiijjâs raʹvvesvuõđeez de aaʹššid, koid lij mättjam da koin haaʹleʹčči ouddned.
- saǥstââll media puuʹttummšest veerdlaivuiʹm. Mättʼtõõtti smeʹllkâstt järrsid miõllšõʹžžen ǩiččlâsttmõšstes puuʹtʼtem naaʹli kõʹsǩǩe vaʹlljeemvääʹld äärvsteen.
- smeʹllkââvv ohjjeed veeʹrdlaid mõõn-ne jiõccses luândla da miõllša mediasiiʹsǩe raajjmõõžžâst.
- fiʹttai, što lij jiõčč vaʹstteemvuõđâst tuejjeem da jueʹǩǩem mediasiiʹsǩest.
- arvvlâstt, muʹvddem pirrõõzzin da vuâllsin mediasiiʹsǩid vuäitči čõõđted, da silttad smiõttâd čõõđtem pueʹrid da hueʹnid seuʹrrjõõzzid. Mättʼtõõtti fiʹttai, što õhttsai puuʹtʼtõõzzi čõõđtõʹsse algg leeʹd juõʹǩǩka lååʹpp.
Ââʹǩǩ-klassceälaivuõtt
- nõõmat vuâđđeen jiõccses miõllšaid naaʹlid puuʹtʼted da čõõđted mediasiiʹsǩid da kaunnâd ǩiččlõddeen ođđ naaʹlid.
- silttad kovveed roolâs media puuʹtʼteeʹjen da toobdâst raʹvvesvuõđeez aaʹššin, koin haaʹlad ouddned.
- mättʼtââtt vuâmmšed veerdlai raʹvvesvuõđid puuʹttummšest da uʹvdded smeʹllkõʹstti maacctõõzz.
- hoʹhssai jeeʹresnallšem õhttvuõđid, koin vuäitt äuʹǩǩeed mediasiiʹsǩi puuʹtʼtem tääideez.
- arvvlâstt, muʹvddem pirrõõzzin da vuâllsin jiijjâs mediasiiʹsǩid vuäitči čõõđted. Mättʼtõõtti teâđast, što čõõđtõõzzid arvvlâʹstte da saaǥǥee määŋgin naaʹlin, da silttad kovveed mieʹrrmeäldlaid naaʹlid reagâʹstted.
- silttad kovveed mõõn-ne nääʹl, koin nuõr vueiʹtte media vieʹǩǩin vuässõõttâd õhttsažkååddlõʹžže saǥstõõllmõʹšše da kulttuur puuʹttummša.